စစ္ေအးလြန္ေခတ္မႈိင္းမႈန္ေ၀ညည္းခ်င္း

ဆရာျမသန္းတင့္ ရဲ့ ဘာသာျပန္လက္ရာတပုဒ္ပါ။

စစ္ေအးလြန္ေခတ္မႈိင္းမႈန္ေ၀ညည္းခ်င္း

ယခုအခ်ိန္သည္ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုႏွင့္ အေရးႀကီးေသာ အေနာက္ဥေရာပႏုိင္ငံမ်ားတြင္ ေရြးေကာက္ပဲြ နတ္ဖမ္းစားေနခ်ိန္ျဖစ္သည္။ ထိုအခ်ိန္တြင္ စစ္ေအးတုိက္ပဲြၿပီးဆံုးျခင္းေၾကာင့္ ရရွိလာေသာ ေပ်ာ္စရာ အေျခအ ေနေလးသည္ အေငြ႔ျဖစ္ကာ ေပ်ာက္ကြယ္သြားေလၿပီ။ အတၱလႏၱိတ္ သမုဒၵရာႀကီး၏ ကမ္းေျခႏွစ္ဖက္ (ဥေရာပ တုိက္ႏွင့္ အေမရိကတုိက္) တို႔သည္ တၿပိဳင္နက္တည္းတြင္ ေပါင္းလည္းေပါင္းၿပီး ကြဲလည္းကဲြေနၾကသည္။ သူတို႔ႏွစ္ဦးသည္ သူတို႔၏ အနာဂါတ္ႏွင့္ ပတ္သက္၍ အဆိုးျမင္ေနၾကသည္။ သုိ႔ရာတြင္ ထုိသို႔ေသာ စိတ္မေကာင္းစရာ အေျခအေနသည္ သူတို႔ႏွစ္ဦး၏ ပဋိပကၡကို ဖံုးကြယ္ေပးသကဲ့သို႔ ရွိေနသည္။

အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုဘက္မွ ၾကည့္လွ်င္ ဥေရာပတုိက္သည္ စိတ္မခ်မ္းေျမ့ဖြယ္ႏွင့္ စိတ္အေႏွာက္အယွက္ ျဖစ္ဖြယ္အေပါင္းတို႔၏ ေရေသာက္ျမစ္ျဖစ္ေနသည္။ အမွန္အားျဖင့္ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုသည္ တခုႏွင့္တခု ပဋိပကၡျဖစ္ေနေသာ စိုးရိမ္မႈႏွစ္ခုၾကားတြင္ ဗ်ာမ်ားေနသည္။ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုသည္ ဥေရာပတုိက္တြင္ မည္သည့္ အရာအား အေၾကာက္ဆုံးျဖစ္ရမည္ကို မသိဘဲျဖစ္ေနသည္။ ဥေရာပတုိက္၏ စီးပြားေရးအင္အားႏွင့္ အေရးပါမႈကို ေၾကာက္ရမည္ေလာ၊ အဖ်က္စြမ္းအားရွိသည့္ ႏုိင္ငံေရးမတည္ၿငိမ္မႈႏွင့္ အားနည္းမႈကို ေၾကာက္ရ မည္ေလာ။ အေမရိကန္သည္ ဥေရာပ၏ ညီၫြတ္ေရးကို အားေပးမိလွ်င္ စည္းလံုးညီၫြတ္ေသာ ဥေရာပသည္ ဖရင္ကင္စတိန္းဖုတ္ေကာင္ႀကီးျဖစ္လာကာ ကိုယ့္ကို ျပန္စားမည္ကို စုိးရိမ္ေနရသည္။ တဖက္တြင္လည္း ဖရိုဖရဲျဖစ္ကာ အကြဲကြဲျဖစ္ေနေသာ ဥေရာပသည္ စြမ္းအားမဲ့သြားေသာ အျဖစ္သို႔ေရာက္သြားလွ်င္ ဥေရာပ၏ တာ၀န္အားလံုးသည္ သူ႔အေပၚတြင္ စုၿပံဳက်လာမည္ကို အေမရိကန္တို႔ စိုးရိမ္ေၾကာက္လန္႔ေနၾကသည္။

ပင္လယ္ေကြ႔စစ္ပဲြႏွင့္ ယခုျဖစ္ပြားေနေသာ ယူဂိုဆလားဗီးယားျပည္တြင္းစစ္တို႔ကို ႏိႈင္းယွဥ္ၾကည့္လွ်င္ သိႏုိင္ သည္။ ယူဂိုဆလားဗီးယား ျပည္တြင္းစစ္၌ ဥေရာပတုိက္သားမ်ားသည္ ထိုျပည္တြင္းစစ္ကို ရပ္စဲေအာင္ မစြမ္းေဆာင္ႏုိ္င္ဘဲ ျဖစ္ေနၾကသည္။ ထိုအခါ အေမရိကန္တို႔အဖို႔ စဥ္းစားစရာ ႏွစ္ခ်က္ေပၚလာသည္။ ပထမ အခ်က္မွာ အေမရိကန္ႏုိင္ငံတကာ၀ါဒသမားတို႔၏ အျမင္ျဖစ္သည္။ သူတို႔က အေမရိကန္သည္ ဥေရာပေရးရာ ကိစၥမ်ားတြင္ ပါ၀င္ေဆာင္ရြက္ေနဖို႔ေကာင္းသည္ဟူေသာ အျမင္ျဖစ္သည္။ ေနာက္အျမင္တခုမွာ မစြက္ဖက္ေရး ၀ါဒီတို႔၏ အျမင္ျဖစ္ၿပီး အေမရိကန္သည္ ဥေရာပေရးရာမ်ားတြင္ လက္ေရွာင္ေနဖို႔ေကာင္းသည္၊ ဥေရာပေရးရာ မ်ားတြင္ ပါ၀င္စြက္ဖက္ေနျခင္းျဖင့္ အက်ိဳးမထူးႏုိင္၊ အေမရိကန္တို႔လိုခ်င္ေနေသာ ဒီမိုကေရစီကို မရႏုိင္၊ ဒီမိုကေရစီအစား အကဲြကဲြအျပားျပားျဖစ္ေနေသာ အမ်ိဳးသားေရး၀ါဒ၊ လူမ်ိဳးစု၀ါဒႏွင့္ အၾကမ္းဖက္မႈတို႔ကိုသာ ရႏုိင္သည္ဆိုေသာ အျမင္ျဖစ္သည္။

ဘာလင္တံတုိင္းႀကီးၿပိဳက်သြားစဥ္ႏွင့္ ပင္လယ္ေကြ႔စစ္ပဲြ ျဖစ္ပြားစဥ္ကာလတုန္းက အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စု သည္ ယခင္က ေပ်ာက္ဆုံးခဲ့ေသာ သမတ၀ီလဆင္၏လမ္းစဥ္ႏွင့္ ေခါင္းေဆာင္မႈကို ျပန္လည္ေတြ႔ရွိခဲ့ၿပီးဟု ထင္စရာရွိသည္။ သို႔ရာတြင္ ယခုမူ အေမရိကန္သည္ အျခားေသာကိစၥမ်ားကုိ ဦးစားေပးေနျပန္ေလၿပီ။ အေမ ရိကန္ျပည္ေထာင္စုသည္ ဥေရာပတိုက္တြင္ လူမ်ိဳးမ်ား၏ ကိုယ္ပုိင္ျပဌာန္းခြင့္ႏွင့္ လူပုဂၢိဳလ္တို႔၏ လြတ္လပ္ခြင့္ ကို ဦးစားေပး ေရွ႕ေနလိုက္ေပးရမည့္အစား (ယခင္ ယူဂိုဆလားဗီးယားႏုိင္ငံရွိစဥ္ကကဲ့သို႔) ၿငိမ္၀ပ္ပိျပားမႈ ႏွင့္ ယခင္ကကဲ့သို႔ ပိုေနၿမဲ က်ားေနၿမဲ အေျခအေနမ်ိဳးကို ဆက္လက္ထိန္းသိမ္းရန္ စိတ္ေစာေနသည္။

အမွန္အားျဖင့္ အေမရိကန္လိုခ်င္ေနေသာ အရာမွာ ကိုယ္ကဘာတာ၀န္မွ မယူရေသာ တည္ၿငိမ္မႈမ်ိဳး၊ စနစ္က်မႈမ်ိဳး၊ ၿငိမ္၀ပ္မႈမ်ိဳး ျဖစ္ပါသည္။ အခ်ိဳ႕ေသာ အေမရိကန္လူမ်ိဳးမ်ားက အကန္႔အသတ္မရွိေသာ အေမရိ ကန္၏ အင္အားမ်ိဳးကို စိတ္ကူးယဥ္ေကာင္း ယဥ္ၾကပါလိမ့္မည္။ သို႔ရာတြင္ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုတြင္ ထိုသို႔ေသာ တန္ခိုးအာဏာမ်ိဳးကို ထူေထာင္ရန္အင္အား မရွိေတာ့ပါ။ ထူေထာင္ရန္ ဆႏၵလည္း မရွိေတာ့ပါ။ အေမရိကန္သည္ ကမၻာတြင္ တခုတည္းေသာ မဟာမိတ္အင္အားႀကီးႏုိင္ငံအျဖစ္ က်န္ရွိေနခဲ့ျခင္းမွာ မေတာ္ တဆ ျဖစ္ျခင္းသာ ျဖစ္ပါသည္။ ဆိုဗီယက္ယူနီယံ ၿပိဳက်သြားျခင္း၊ ဂ်ပန္က မိမိစီးပြားေရး အင္အားကို ႏိုင္ငံေရး အင္အားအျဖစ္ မေျပာင္းလဲႏုိင္ေသးျခင္း၊ ဥေရာပႏုိင္ငံမ်ားက ကမၻာ့ေရးရာမ်ားတြင္ စည္းစည္းလံုးလံုး မပါ၀င္ႏုိင္ ေသးျခင္းတို႔ေၾကာင့္သာ ျဖစ္ပါသည္။

တဖက္တြင္ ဥေရာပႏုိင္ငံမ်ားသည္ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စု၏ စိတ္မရွည္မႈႏွင့္ ဥေရာပတုိက္အား လ်စ္လ်ဴရႈ ထားမႈ တို႔ကို သတိျပဳမိၾကသည္။ သို႔ရာတြင္ သူတို႔လည္း အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုအေပၚတြင္ မည္သို႔ သေဘာထားသင့္သနည္း ဆိုေသာ ကိစၥ၌ တဦးႏွင့္တဦး မညီၫြတ္ႏိုင္ဘဲ အကဲြကြဲအၿပဲၿပဲ ျဖစ္ေနၾကသည္။ သူတို႔သည္ ဥေရာပမွ အေမရိကန္တုိ႔ ထြက္ခြာသြားမည္ကို သိေနၾကကာ ထုိကိစၥႏွင့္ ပတ္သက္၍ သေဘာကဲြ ေနၾကသည္။ တဖက္တြင္ သူတုိ႔သည္ ကိုယ္ပိုင္ဆံုးျဖတ္ခြင့္ရွိေသာ ဥေရာပကာကြယ္ေရးစနစ္တရပ္ကို ထူေထာင္ရန္ ကန္႔ကြက္ဆန္႔က်င္ေနသည့္ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုကို မေက်မနပ္ ျဖစ္ေနၾကသည္။ အျခားတဖက္တြင္မူ ဥေရာပတြင္ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စု အကူအညီမရွိဘဲ သူတို႔ဘာသာ အထီးတည္း က်န္ရစ္ခဲ့မည္ကို စိုးရိမ္ေနၾကသည္။ အထူးသျဖင့္ ျပင္သစ္ျပည္သည္ အေမရိကန္ႏွင့္ ပတ္သက္၍ `ေတြးေတာ မရ ႀကံဒြိဟျဖင့္´ ဆိုသကဲ့သို႔ ျဖစ္ေနသည္။ တဖက္တြင္ အင္အားေတာင့္တင္းသည့္ ဂ်ာမဏီကို ခ်ိန္ခြင္လွ်ာ ညိႇ္ေပးရသည့္အတြက္ ဥေရာပတုိက္တြင္ အေမရိကန္တို႔ ရွိေနေစခ်င္သည္။ အျခားတဖက္တြင္မူ `နယ္ခ်ဲ႕လႊမ္း မိုးလိုသည့္ အေမရိကန္´ ကို ခ်ိန္ခြင္လွ်ာညႇိေပးရန္ အတြက္ ေတာင့္တင္းေသာ ဥေရာပကို ျမင္လိုသည္။

စစ္ေအးတိုက္ပဲြ ၿပီးဆံုးသြားျခင္း၊ ကြန္ျမဴနစ္စနစ္ ၿပိဳကဲြသြားျခင္းႏွင့္ ဥေရာပတုိက္ ျပန္လည္ေပါင္းစည္းသြားျခင္း တုိ႔ေၾကာင့္ ေကာင္းသည့္အခ်က္ေတြရွိသလို ဆိုးသည့္အခ်က္ေတြလည္း ရွိေနသည္။ ထိုျဖစ္ရပ္မ်ားေၾကာင့္ ဥေရာပႏွင့္ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စု ဆက္ဆံေရးသည္ ပို၍နက္႐ိႈင္း၊ ပို၍႐ႈပ္ေထြး၊ ပို၍သိမ္ေမြ႕လာခဲ့သည္။ ယခင္က ဥေရာပတုိက္တြင္ ၀ါဒေရးရာေတြ ကဲြျပားေနခဲ့သျဖင့္ အတၱလႏၱိတ္မဟာမိတ္မ်ားသည္ ခိုင္မာေတာင့္ တင္းခဲ့သည္။ အာဏာရွင္စနစ္ကို ဆန္႔က်င္ရာတြင္ တသားတည္းျဖစ္ခဲ့ၾကသည္။ ယေန႔တြင္မူ ဥေရာပသည္ သူ႔ ဇာတိသေဘာကို ထူေထာင္လာခဲ့ကာ အေမရိကန္ႏွင့္ အလွမ္းေ၀းလာခဲ့သည္။ ဥေရာပသမိုင္း၏ ၀မ္းနည္းေၾက ကဲြဖြယ္ အစဥ္အလာသည္ ဥေရာပတုိက္ႏုိင္ငံေရးနယ္သို႔ ျပန္လာစျပဳေလၿပီ။ ထိုသို႔ေသာ အေျခအေနသည္ ဥေရာပတိုက္အတြက္ ႀကီးက်ယ္မႈကိုလည္း ျဖစ္ေစႏုိင္သည္။ စိတ္ညစ္ညဴးဖြယ္ကိုလည္း ျဖစ္ေစႏုိင္သည္။ ကုိယ့္တာ၀န္ကိုယ္ သိနားလည္ဖို႔ ေဆာ္ၾသေနျခင္းလည္း ျဖစ္ႏုိင္သည္။

မၾကာမီတြင္ ႏွစ္ဆယ္ရာစုႏွစ္ႀကီးလည္း ကုန္ေတာ့မည္။ ဥေရာပတုိက္သည္ ဘယ္လမ္းကို သြားမည္နည္း။ ယခင္က ကဲ့သို႔ပင္ အင္အားခ်ိန္ခြင္လ်ာ ညႇိရေသာ ဥေရာပတုိက္မ်ိဳးကို ျပန္သြားမည္ေလာ။ သာတူညီမွ် လြတ္ လပ္ေသာ ကမၻာႀကီး၏ ေခတ္သစ္နိုင္ငံတကာ၀ါဒ အေျခခံေပၚတြင္ ရပ္တည္ေနေသာ ဥေရာပတုိက္မ်ိဳးကို ထူေထာင္မည္ေလာ။ လက္ေတြ႔က်ေသာ ဥေရာပတုိက္သားတုိ႔ကမူ ဂ်ာမနီကို ဦးခ်ိဳးထားသည့္နည္း သို႔မဟုတ္ အင္အားခ်ိန္ခြင္လွ်ာကို ညႇိထားသည့္နည္းကုိ သံုးခ်င္ၾကသည္။ သို႔ရာတြင္ ဥေရာပစည္းလံုးညီၫြတ္ေရးကို ေဆာ္ၾသေနသူတို႔ကမူ ထုိနည္းသည္ ေခတ္မမီေတာ့ေသာနည္း၊ အႏၱရာယ္မ်ားေသာနည္းဟု ယူဆေနၾကသည္။

မည္သို႔ပင္ျဖစ္ေစ မေန႔က ၀ါဒေရးရာတြင္ ေပါင္းစည္းညီၫြတ္ခဲ့ၾကေသာ အတၱလႏၱိတ္မဟာမိတ္မ်ားသည္ ပထ၀ီ၀င္အရ၊ ယဥ္ေက်းမႈအရ မနက္ျဖန္တြင္ ကြဲျပဲေနၾကမည္ဆိုလွ်င္ ဒီမုိကေရစီက အာဏာရွင္စနစ္ကို အႏုိင္ ရခဲ့သည့္ ရလာဒ္သည္ ဘာမွ် အဓိပၸာယ္မရွိေတာ့ဘဲ ၀မ္းနည္းစရာပင္ ေကာင္းေနေပလိမ့္မည္။

သို႔ရာတြင္ ေသြးစည္းမႈအေဟာင္း၏ ေနရာတြင္ ေသြးစည္းမႈအသစ္ကို အစားထိုးရေပလိမ့္မည္။ ကြန္ျမဴနစ္၀ါဒ ၿပိဳကြဲၿပီးသည့္ေနာက္တြင္ ယခင္က အေရွ႕အေနာက္ထိပ္တိုက္ရင္ဆိုင္မႈသည္ ေပ်ာက္ကြယ္သြားကာ ထိုေနရာ တြင္ ေတာင္၊ ေျမာက္ ပဋိပကၡျဖစ္မည့္ အရိပ္နိမိတ္မ်ား ျမင္ေနရေလၿပီ။

အတၱလႏၱိတ္ သမုဒၵရာ၏ တဖက္တခ်က္တြင္ ရွိေနၾကသည့္ မဟာမိတ္မ်ားသည္ ေသြးစည္းညီၫြတ္မႈ အသစ္ကို ဖန္တီးမည္ေလာ၊ ပဋိပကၡေဟာင္းထဲတြင္ ဆက္လက္ေနၾကမည္ေလာ။ ။

Time, May 18 1992

Diminique Moisi (The Post Cold War Blues)

မူရင္းကို ဒီမွာ ဖတ္ပါ။